Cây lá ngón là gì?
Loại cây này còn có tên gọi khác là trạch tả (mảnh vỡ, thục địa). Người ta cho rằng uống vị này sẽ bị cắt ruột mà chết. Tuy nhiên, cần phân biệt với một loài cây còn gọi là lá ngón. Nhưng được ăn ở một số vùng dân tộc thiểu số như Mường So,…. Bên cạnh đó, còn có dây đau xương, cũng thuộc họ Tơm trơng.
Lá ngón độc
Cây lá ngón độc như thế nào?
Độc tính của cây ngón là do chất ancaloit có trong toàn cây. Thứ tự độc tăng dần từ thân, quả, hoa, là và rễ. Có đến 17 đơn phân alkaloid đã được chiết xuất từ loài lá này như gelsenicin, gelsamydin, koumin, gelsemin, 19α-hydroxygelsamydin. Hàm lượng koumin cao nhất. Ở Trung Quốc và Việt Nam và, cây lá ngón được coi là một trong bốn loại cây độc nhất (chất độc nhóm A). Có người cho rằng ăn ba lá là đủ để giết người. Ancaloit trong lá ngón được hấp thu rất nhanh qua đường tiêu hóa chỉ sau 5 – 30 phút. Trung bình thời gian tử là từ 1-7,5 giờ. >>> Cách chế biến măng trúc đơn giản nhưng không còn độc. Xem chi tiết Tại đâyCách nhận biết cây lá ngón độc
Đây là loài cây khá phổ biến ở Trung Quốc và các vùng núi phía Bắc Việt Nam như Hòa Bình, Lào Cai, Lạng Sơn, Tuyên Quang, Sơn La… Ngoài ra, cây này còn có ở Ấn Độ, Indonesia. Lào, Malaysia, bắc Mianma, bắc Thái Lan.
Hoa lá ngón độc màu vàng
Cây lá ngón là loại dây leo, thân và cành không lông, trên thân có rãnh hơi dọc. Lá mọc đối, hình trứng thuôn dài, hơi hình mác, nhọn ở góc, nhọn hoặc hơi từ cuống, mép nguyên, nhẵn, dài 7-12cm, rộng 2,5-5,5 cm. Hoa mọc ở đầu cành hoặc kẽ lé, mọc thành chùm. Cánh hoa màu vàng. Mùa ra hoa tháng 6, 8, 10. Quả dạng nang, thon màu nâu, dài 1cm, rộng 0,5 cm. Hạt nhỏ, quanh mép có viền mỏng màu nâu nhạt, hình thậnCác triệu chứng gây ngộ độc lá ngón
Người bị ngộ độc lá ngón có các triệu chứng khát nước, đau họng, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn… Sau đó mỏi cơ, hạ thân nhiệt, tụt huyết áp, nghiến răng, sùi bọt mép, đau bụng dữ dội. Mặt đỏ bừng, tim đập yếu, khó thở, đồng tử giãn và tử vong nhanh chóng do ngừng hô hấp.Cách sơ cứu người bị ngộ độc lá ngón
Bước sơ cứu ban đầu là nhanh chóng tìm cách thải chất độc ra khỏi cơ thể. Tại nhà có thể cho uống nhiều nước rồi móc họng, dùng lông gà để gây nôn. Hoặc theo kinh nghiệm dân gian, có thể pha loãng phân để uống sẽ giúp nôn chất độc ra ngoài. Điều quan trọng tiếp theo là chuyển tuyến đến các cơ sở y tế cấp cứu (để thở máy, nắn tim và giải độc).Một số công dụng của lá ngón độc
Trong y học: dùng để chữa bệnh chàm, trĩ, nhiễm trùng răng, phong, nhọt ngoài da, chống tổn thương và co thắt. Nhưng do độc tính cao nên chỉ hạn chế bôi ngoài da. Người ta chữa mụn nhọt bằng cách giã nát lá bồ ngót rồi đắp vào chỗ bị nhọt trong vài ngày sẽ thấy hiệu quả. Lá cọ còn được dùng làm thuốc nhuộm tóc. Người ta dùng liều lượng rất ít. Vì độc tính cao nên để thuốc nhuộm tóc xa tầm tay trẻ em.Phân biệt lá ngón ăn được
Theo những người lớn tuổi ở đây, ngón chân có hai loại: độc và không độc. Thực tế, cây lá ngón không độc đã được phát hiện từ lâu và được người dân nơi đây trồng trong vườn nhà để chế biến thành nhiều món ăn hấp dẫn. Vì vậy, nghe tên lá ngón là sợ ngộ độc nhưng thực chất lá ngón dùng để chế biến món ăn không có độc nên không có vấn đề gì.
Lá ngón không độc
Nguồn gốc của loài cây này bắt nguồn từ câu chuyện tình yêu được truyền miệng của một cặp đôi người Thái. Do bị gia đình cô gái ngăn cấm nên cả hai quyết định chết bằng ngón tay. Nhưng lạ thay, khi nhai loại lá này, họ không hề cảm nhận được vị độc mà ngược lại là vị ngọt dịu, chát chát đến lạ. Từ đó, lá ngón không độc được phát hiện và trở thành một loại rau xanh có nhiều công dụng trong ẩm thực. Nhưng người ta phải quan sát kỹ mới nhận ra sự khác biệt giữa hai giống cây này. Vì chúng có thân dây leo giống nhau. Đặc điểm đặc trưng là lá ngón không độc có hình tròn và ngắn, phiến lá to bằng bàn tay. Xem thêm bài viết của rau củ sạch:PHÂN BIỆT CÁC LOẠI RAU CẢI THƯỜNG GẶP ĐƠN GIẢN CHO NHỮNG AI CHƯA BIẾT
Món ăn từ lá ngon không độc
Người dân Mường So sử dụng lá ngón không độc để chế biến thành nhiều món ăn trong bữa cơm gia đình. Cách nấu truyền thống nhất là luộc hoặc nấu chín. Và thưởng thức như một loại rau tươi ngọt. Nhưng hấp dẫn nhất là món xào tỏi. Một đặc sản nổi tiếng được người dân dùng để chiêu đãi thực khách.
Lá ngón xào tỏi- Món ăn đặc sản
Lá ngón không độc sau khi rửa sạch sẽ được thái nhỏ, giã nát. Trên chảo dầu nóng, cho lá vào xào với tỏi, nêm nếm gia vị cho vừa ăn. Đĩa lá ngón xào với mùi thơm hấp dẫn cùng với độ bóng kích thích. Theo một nghiên cứu khác, hãy giã nát nhiều lá hẹ hoặc rau muống lấy nước cốt. Sau đó cho người bị ngộ độc uống để giảm độc tính rồi chuyển đến bệnh viện cấp cứu. Trên đây là toàn bộ thông tin về chất độc này để các bạn tham khảo. Do độc tính của nó khá mạnh nên hạn chế tiếp xúc, chỉ sử dụng khi thực sự cần thiết và đặc biệt tránh xa tầm tay trẻ em.